انواع قهوه را بشناسید و مناسب‌ترین را انتخاب کنید!

اگر نمی­توانید زندگی بدون قهوه را تصور کنید، تنها نیستید. بسیاری همانند شما، همین وضعیت را دارند. یا اهل نوشیدن قهوه در کافه­ها هستند، یا باید هر روز، صبحِ خود را در خانه یا محل کار با قهوه آغاز کنند. این علاقه­ی شدید که طی سالیان در آدمیان و به خصوص در زندگی شهری مرسوم شده، انواع قهوه را وارد دنیای من و شما کرده است.

بسیاری از ما ترجیح می­دهیم وقت استراحت در یک روز کاری، قهوه­ی سرد بنوشیم و دسته­ی دیگر لزوما قهوه را گرم و داغ می­خواهیم، برخی مایلند تلخ و آتشین قهوه را نوش جان کنند و گروه دیگر قهوه را شیرین می­پسندند. جزء هر کدام از دسته­ها که باشید این مقاله برای شما جذابیت خواهد داشت.

در این مقاله از انواع متنوع قهوه خواهیم گرفت و نیز نگاهی به روش آماده­ سازی آن­ها می­اندازیم. بیایید اما قبل از شروع به این سؤال پاسخ دهیم که چرا باید قهوه و انواع آن را بهتر بشناسیم.

چرا باید انواع قهوه را بشناسیم؟

فراوان برای شما پیش آمده که وارد کافه­ای شده­ و یک منوی مفصلِ وابسته به قهوه پیش روی خود دیده­اید، از خودتان می­پرسید، کاپوچینو انتخاب کنم یا قهوه ترک؟ بد نیست این دفعه به سراغ آمریکانو بروم؟ نه ماکیاتو می­خواهم.

با اینکه بسیاری از ما، هزاران بار این نوع عناوین را پیش روی خود دیده­ایم، اما کمتر کسی دقیقاً می­داند واقعاً هر کدام از این نوشیدنی­هایی که بر پایه­ی قهوه عرضه می­شوند، دقیقاً چه تفاوتی با هم دارند. ما می­خواهیم کمی شما را با این مفاهیم آشنا کنیم. این موضوع شاید باعث شود، این دفعه که وارد کافه می­شوید، یا اول صبح، وقت نوشیدن اولین فنجان قهوه، بهتر بدانید که بهترین گزینه­ی شما چیست.

اول اما بیایید تکلیفمان را با انواع قهوه روشن کنیم. ما اساساً به دو شکل قهوه را دسته­بندی می­کنیم، یا بر اساس دانه، یا بر اساس نوشیدنی. در دسته­ی اول عربیکا و ربوستا و… تعریف می­شوند و در درسته­ی دوم لته و آمریکانو و… دسته­بندی­های مرتبط با دانه را به تفصیل خواهیم گفت، اکنون اما می­خواهیم قهوه را بر اساس انواع نوشیدنی­هایی که از آن به دست می­آید دسته‌بندی کنیم.

نگاهی به نوشیدنی­های گرم قهوه

وقتی دانه و پودر قهوه به شکل نوشیدنی درمی­آید انواع و اشکال مختلفی به خود می­گیرد. دسته­ای را نوشیدنی­های گرم قهوه و دسته­ی دیگر را سرد می­خوانیم. آنچه در این بخش توصیف می­شود، گروه نوشیدنی­های گرم قهوه است.

اسپرسو: یکی از محبوب­ترین انواع قهوه در شکل نوشیدنی، اسپرسو است. اگر دانه­های قهوه را ریز آسیاب کنید و نسبت پودر به آب را بیشتر ریخته، به شکلی که قهوه غلیظ اما بدون لِرد به دست بیاید، شما یک اسپرسوی ابتدایی تهیه کرده­اید. اسپرسو اساساً مهم­ترین قهوه­ی کافی­شاپی و خود پایه­ی انواع دیگر نوشیدنی­های کافی­شاپی در شاخه­ی قهوه­­ها است.

میزان غلظت اسپرسو به میزان ترکیب آب در قهوه­ی شما بستگی دارد و دست خودتان است که سنگین نوش جان کنید یا سبک. در کافی­شاپ­ها نیز از شما می­پرسند، سینگل می­خواهید یا دبل؟ این سؤال یعنی یک شات از قهوه­ی غلیظ نوش جان می­کنید یا دو تا؟ بسیاری از کافی­شاپ­ها البته شیطنتی در عرضه­ی اسپرسو دارند، اسپرسوی آن­ها تلخ هست، اما غلیظ نیست و چون شما فکر می­کنید، قهوه­ی غلیظ لزوما باید تلخ باشد گول می­خورید.

اسپرسویی واقعاً اسپرسو است که غلیظ باشد، نه تلخ! اسپرسویی که تلخ هست اما غلیظ نیست، یعنی شیطنت!

لته: این نوشیدنی کلاسیک دارای یک سوم اسپرسو و دو سوم شیر بخارپز است که روی آن، با یک لایه­ی نازک کف پوشانده شده، برخی کافی­شاپ­ها اما به طعم کلاسیک لته، طعم دهنده­هایی مانند وانیل هم اضافه می­کنند. اضافه کردن طعم به لته استاندارد نیست و شما در کافی­شاپ­های اصیل همچو اقدامی نمی­بینید، اما در خلاقیت و طعم­دهی هم محدودیتی نیست.

موکا لته: موکا لته همان لته است با شکر و گاه شکلات که به دو صورت شکلات رقیق شده یا پودر شکلات سرو می­شود. این نوع از انواع قهوه در ایران چندان مورد توجه کافی­شاپ­ها نبوده و در غالب منوها به چشم نمی­خورد، در دنیای غرب اما مشتریان پروپاقرصی دارد.

کاپوچینو: این نوشیدنی بر پایه اسپرسو است و شباهت زیادی به لته دارد، با یک تفاوت کوچک در اندازه­ها. در این نوشیدنی، اسپرسو، شیر بخار پز و کف به اندازه­ی مساوی تقسیم می­شوند. برخی از دارچین برای طعم­دهی به کاپوچینو استفاده می­کنند، البته فقط بر روی کف سطح، دارچین ریخته شده و نباید با قهوه ترکیب شود.

ماکیاتو: ماکیاتو نوعی از انواع قهوه است که ساده تهیه می­شود. یک شات اسپرسو با مقدار بسیار اندکی شیر بخار پز شده یا کف.

آمریکانو: این نوشیدنی هم یک شات اسپرسو رقیق شده است با آب داغ.

قهوه ترک: ممکن نیست به دنیای انواع قهوه سر بزنیم و از قهوه ترک یاد نکنیم. قهوه ترک این روزها در حال فراموشی است و بسیاری از کافی­شاپ­های مدرن این قهوه­ی معروف را آرام آرام از منوی خود حذف کرده­اند، هرچند همیشه مشتریان خود را داشته و دارد.

قهوه ترک روشی برای تهیه­ی قهوه است که منشا آن کشورهای خاورمیانه از جمله ترکیه و ایران است، هرچند دسته­ای هم معتقدند که قهوه ترک ریشه­ی یونانی دارد. قهوه ترک از ترکیب دانه­های ریز آسیاب شده­ی قهوه با آب و اغلب شکر و رساندن مایع به مرحله کف کردن، بر اساس حرارت مستقیم به دست می­آید و همان‌طور صافی نشده عرضه می­شود. معمولاً پودر قهوه به ته فنجان فرورفته و مایع باقی مانده مصرف می­شود.

قهوه ترک چون از صافی نمی­گذرد، کافئین بیشتری دارد.

نگاهی به نوشیدنی­های قهوه که در ایران محبوب نیستند!

ردآی: یکی از انواع قهوه که به جای خود مشتریان بسیاری در دنیا دارد، ردآی است. هنگامی که به کافئین بیشتر نیاز دارید، به سراغ این نوشیدنی بروید. این قهوه با یک شات اسپرسو و دو شات قهوه­ی دمی معمولی آماده­ی سرو می­شود.

فلت­وایت: این نوشیدنی هم مانند لته از اسپرسو و شیر بخار پز تشکیل می­شود، اما نسبت اسپرسو به شیر بیشتر است. بسیاری از باریستاها در ایران فلت­وایت را به جای لته به شما تحویل می­دهند. فلت­وایت ریشه در استرالیا و نیوزلند داشته و در اروپا هم هواداران بسیار دارد.

کورتادو:‌این نوشیدنی از اسپانیا می­آید، باز هم پایه­ی آن اسپرسو و شیر بخارپز است، نصف اسپرسو و نصف شیر بخار پز، با کف بسیار کم.

اولِت: این قهوه را برخی در ایران قهوه­ی اولِیت هم تلفظ می­کنند، نصف، قهوه­ی معمولی و نصف، شیر بخارپز شده.

قهوه­ی آیریش یا ایرلندی: در برخی کافی­شاپ­های ایران این نام را در میان باقی انواع نوشیدنی می­بینید، وقتی سفارش می­دهید یک قهوه­ی رقیق و طعم­دار شده تحویل می­گیرید، معمولاً شیرین. اما حقیقتاً قهوه­ی آیریش در ایران امکان عرضه ندارد، چراکه در آماده­سازی آن از الکل استفاده می­شود. این نام­ها گاه فقط برای جذب مشتری در منو قرار داده شده و بسیاری از باریستاها حتی معنی واقعی آن را نمی­دانند.

نگاهی به نوشیدنی­های سرد قهوه

قهوه سرد: در میان انواع قهوه آیا چیزی بهتر از یک لیوان قهوه سرد در یک روز گرم وجود دارد؟ ساده­ترین راه برای تهیه قهوه­ی سرد این است: یک فنجان قهوه داغ معمولی دم کنید، سپس درون آن یخ انداخته و شیر و شیرین کننده هم اگر دوست دارید، اضافه کنید.

آیس­لته: نسخه سرد شده لته است. به نحوه­ی آماده سازی لته در همین مقاله رجوع کنید و یخ را به فرایند بیفزایید.

کلد برو: کلد برو یکی از پرطرفدارترین قهوه­های سرد دنیا در دهه­­های گذشته بوده. در ایران به این قهوه، دم سرد هم می­گویند. قهوه­ی آسیاب شده را در آب سرد ترکیب کرده و از فیلتر رد می­کنند، بعد به ترکیب آب سرد و قهوه، شیر اضافه کرده و با یخ سرو می­کنند. کلد برو­ها انواع متنوعی دارند و گاه به آن­ها خامه یا شکلات هم اضافه می­شود، که البته نوع تکامل یافته­ی کلد برو است.

فراپه: فراپه هم یک غلط مصطلح است، اساساً فراپه یک نوع مجزا از قهوه نیست، بلکه از این کلمه می­توان برای توصیف انواع قهوه و نوشیدنی­های وابسته به اسپرسو که با یخ ترکیب شده­اند، استفاده کرد. فراپه­ها می­توانند منهای قهوه­ی سرد با شیر یا شربت طعم‌دار، به‌علاوه یک لایه خامه عرضه شوند.

نگاهی به دسته­بندی قهوه، بر اساس دانه­!

چنانکه پیش­تر توصیف شد، قهوه بر اساس نوع نوشیدنی به دست آمده از قهوه و نیز انواع دانه­های قهوه دسته­بندی می­شود، نوشیدنی­ها را تقریباً به تفصیل گفتیم، حال به سراغ دانه­ها می­رویم.

عربیکا: همان‌طور که قبلاً ذکر شد، در میان انواع قهوه عربیکا رایج­ترین و پرفروش­ترین در جهان است. عربیکا طعم لطیف­تری داشته و اسید کمتری دارد. دانه­های عربیکا در مناطقی با ارتفاع زیاد از سطح دریا، به ویژه مناطقی که باران فراوان است، پرورش می­یابند. به همین دلیل است که برزیل به خاطر جنگل­های بارانی سرسبزش بزرگ‌ترین صادرکننده دانه­های عربیکا است.

تولید عربیکا دشواری­هایی دارد و کشت آن به شکل انبوه همیشه با چالش­ آفات همراه بوده است، از این رو قیمت آن در بازار جهانی از نمونه­های مشابه خود گران­تر است.

ربوستا: وقتی صحبت از تولید جهانی به میان می‌آید، دانه‌های قهوه ربوستا در لیست دوم قرار می­گیرند و در اروپا، خاورمیانه و آفریقا بسیار هستند. طعم و بوی تندی داشته و دارای سطوح بسیار بالای کافئین هستند. سطوح بالای کافئین در این نوع از قهوه باعث می­شود از منظر کشاورزی هم راحت­تر قابل کشت باشند، چراکه کافئین به سادگی حشرات و آفات را دفع می­کند.

در جاهایی که طعم سوخته یا تند قهوه مد نظر افراد نیست، معمولاً این قهوه طرفداری ندارد، با این حال، از آنجایی که رشد و برداشت آن بسیار آسان‌تر از عربیکا است، بسیاری از کشاورزان تمایل دارند تا جایی که می­شود، ربوستا بفروشند. بسیاری از کافی­شاپ­ها برای به­صرفه بودن خدمات و در عین حال حفظ مشتری دست به ترکیب ربوستا با نوع دیگری از قهوه­ی کم کیفیت می­زنند و اساساً طعم تازه­ای از قهوه را تولید می­کنند که چندان شاید مطلوب نباشد.

لیبریکا: قهوه لیبریکا کمیاب است، بسیار سخت به دست می­آید. کمتر کسی از میان شما احتمالاً لیبریکای واقعی را نوش جان کرده، عطر و طعم چوبی دارد و حس و حال نوستالژیک. این قهوه بسیار محبوب بود تا اینکه در یک آفت زدگی شدید، بسیاری از درختان این نوع قهوه از بین رفتند.

فیلیپین بهترین محل برای کشت انبوه لیبریکا است و در دوره­ای توانست اقتصاد فیلیپین را بچرخاند، بعد از تحریم­های فیلیپین و ناتوانی اقتصادی این کشور، کشت و صادرات این قهوه نیز به حداقل رسید و لیبریکا تبدیل به یکی از کمیاب­ترین­ها شد.

اکسلسا: آخرین نوع از انواع قهوه که امروز معرفی می‌کنیم Excelsa است. این قهوه از نظر فنی یکی از اعضای خانواده لیبریکا محسوب می­شود. عمدتا در آسیای شرقی رشد کرده و سهم کوچکی از تولید قهوه در جهان را داراست. طعم ترش و میوه‌ای دارد و از این جهت معمولاً قهوه­خور­های حرفه­ای از طعم آن استقبال نمی­کنند.

تلاش ما این بود که در این مقاله با گذری بر انواع قهوه، شما را نخست با دسته­بندی­های اصلی قهوه آشنا کنیم، و بعد تا حدی برای شما توصیف کنیم که وقتی از گروه نوشیدنی­های گرم و سرد قهوه حرف می­زنیم، دقیقاً به چه چیز اشاره داریم. امید است آنچه توصیف شد، برای شما مفید بوده باشد.